Шараны ашқан Мемлекет басшысы Қазақстан атынан, Шанхай ынтымақтастық ұйымының қазіргі төрағасы, сондай-ақ жеке өзінің атынан Президенттің қайғылы қазасына байланысты бүкіл Иран халқы мен басшылығына қайғысына ортақтасып көңіл айтты.
Қасым-Жомарт Тоқаев Мемлекеттер Сыртқы істер министрлері кеңесінің отырысы кең күн тәртібіндегі өзекті мәселелерді шешу үшін ШЫҰ-ның маңызды форматтарының бірі болып табылатынын атап өтті.
– Иранның, сондай-ақ жақын арада біздің қатарымызға қосылатын Беларусьтің басындағы қиын кезеңдерге қарамастан, Астанадағы министрлер кеңесінің жұмысына алғаш рет қатысып отырғанын бөлек атап өткім келеді. Сіздердің елдеріңіз «Шанхай рухын» одан әрі нығайтуға және ШЫҰ аясындағы көпжақты ынтымақтастықты тереңдетуге елеулі үлес қосатынына сенімдімін. Біздің ұйым қазірдің өзінде әлем халқының жартысына жуығы тұратын және әлемдік ЖІӨ-нің төрттен бірін және әлемдік сауданың 15 пайызын құрайтын Еуразия континентінің он мемлекетін біріктіріп отыр. Қазақстан ШЫҰ төрағасы ретінде Ұйымның әлеуетін одан әрі нығайтуға бар күш-жігерін салуда», – деді Мемлекет басшысы.
Ол қатысушы елдерге қазақстандық бастамаларды қолдағаны және бірлескен жемісті жұмысы үшін алғысын білдірді. Елбасы атап өткендей, 100-ден астам ауқымды іс-шаралар, соның ішінде ШЫҰ цифрлық, туризм және энергетика форумдары өткізілді.
– Шанхай ынтымақтастық ұйымына мүше елдердің «Рухани қасиетті орындар» жобасы бойынша жұмыстар аяқталуға жақын. Біздің бастамамыз бойынша 2024 жыл ШЫҰ Экология жылы болып жарияланды. Қазақстан Үкіметі энергетика, көлік және мәдениет салаларында бірқатар қосымша маңызды шараларға дайындықты жалғастыруда. Әрине, біз ШЫҰ-ның алдағы Астана саммитіне үлкен көңіл бөлеміз. Сыртқы істер министрлері кеңесіне біздің елдеріміз үшін маңызды форумның сапалы дайындалуы үшін үлкен жауапкершілік жүктеледі. Құжаттар мен шешімдердің нақты пакетін құрастырудағы еңбегіңізді жоғары бағалаймын. Мемлекет басшылары кеңесінің қарауына осы тектес 20-дан астам құжат ұсынылды. Оларды тиімді жүзеге асыру ШЫҰ аясындағы жан-жақты әріптестікті нығайтуға елеулі үлес қосатынына сенімдімін», – деді Қасым-Жомарт Тоқаев.
Оның пікірінше, жаһандық стратегиялық белгісіздік жағдайында барлық тараптардың мүдделерін ескере отырып, кешенді тәсілді қолдану және ымыраға келуді үнемі іздестіру ерекше маңызға ие. Мемлекет басшысы бүкіл адамзат игілігі үшін бейбіт және үйлесімді даму мұраттары мен құндылықтарын ұжымдық түрде ілгерілететін уақыт келді деп есептейді.
«Сондықтан да Қазақстан ШЫҰ «Әділ бейбітшілік пен келісім үшін дүниежүзілік бірлік туралы» бастамасын әзірлеуді ұсынды. Бұл құжаттың, сондай-ақ алдағы Саммит барысында ШЫҰ Астана декларациясының қабылдануы, біздің ойымызша, әлемнің әртүрлі аймақтарындағы қақтығыстарды реттеу бойынша халықаралық күш-жігерді біріктіруге ықпал етеді. ШЫҰ реформасының одан арғы қадамдары ерекше назар аударуды қажет етеді. Ұйымның қызметін жетілдіру бойынша нақты шешімдерді әзірлеуге мүше мемлекеттердің белсенді қатысуы жоғары бағаға лайық. Қазақстан өз тарапынан ШЫҰ-ны көпжақты ынтымақтастықтың тиімді механизміне айналдыру бойынша теңгерімді ұсыныстар жасады. Біз бұл бастамаларды одан әрі қолдауға үміттенеміз», – деді Мемлекет басшысы.
Баяндамада атап өтілгендей, ШЫҰ-ның ортақ сын-қатерлер мен қауіп-қатерлерді еңсерудегі әлеуетін арттыру жұмысы өте уақтылы болды. Осы тұрғыда Қасым-Жомарт Тоқаев Ұйым ынтымақтастығының тұрақты бағыты «зұлымдықтың үш күшімен» күрес болып қалуы керек деп санайды.
– Қазақстан осы бағыттағы ынтымақтастықты тереңдетуге әрқашан бейілді. Бұл жерде практикалық қадам Сіз келіскен терроризмге, сепаратизмге және экстремизмге қарсы күрес жөніндегі ынтымақтастық бағдарламасы болады. Өз кезегінде, ШЫҰ-ның Есірткіге қарсы стратегиясы бойынша жұмыстарды аяқтау есірткі қаупімен күресу, соның ішінде терроризмді қаржыландыру арналарына тосқауыл қою бойынша қабылданатын өзара шараларды күшейтеді. Осы жетістіктердің барлығы Ұйым кеңістігінде тұрақтылық пен қауіпсіздікті қамтамасыз ету бойынша келісілген және нақты қадамдардың айқын мысалы болып табылады. Бұл оның халықаралық қатынастардың жаһандық архитектурасындағы позициясын нығайту, ШЫҰ-ның әлемдегі беделі мен рөлін арттыру тұрғысынан маңызды», – деді Мемлекет басшысы.
Президент киберқауіпсіздік мәселелеріне де тоқталды. Ол бұл жұмыста киберқауіптерді ерте анықтауға және ШЫҰ елдерінің ақпараттық инфрақұрылымының тұрақты жұмыс істеуін қамтамасыз ету тетіктерін әзірлеуге басты назар аудару керек деп санайды.
– Ауғанстандағы жағдай назар аударуды қажет етеді. Бұл елде гуманитарлық дағдарыстың алдын алу және ұзақ мерзімді тұрақтандыру үшін жағдай жасау бойынша күш-жігерді жалғастыру маңызды. Алматыда БҰҰ-ның Орталық Азия мен Ауғанстанның орнықты даму мақсаттарының өңірлік орталығын құру жөніндегі Қазақстанның бастамасын қолдау ерекше өзекті болып табылады. Біз климаттың өзгеруі мәселесіне ерекше назар аударуымыз керек. Шұғыл алдын алу шараларынсыз бұл мәселе біздің планетамызды жаһандық табиғи апаттардың күрт кезеңіне түсіруі мүмкін. Ауа-райының қолайсыздығы әлемдегі басты проблемалардың біріне айналуда. Осыған байланысты ШЫҰ-ның табиғи апаттармен күресудегі тәсілдерін жаңарту қажет. Биылғы көктемде Қазақстан климаттық өзгерістердің жағымсыз салдарын толығымен сезінді. Осы мүмкіндікті пайдалана отырып, сіздердің елдеріңізге Қазақстандағы бұрын-соңды болмаған ауқымды су тасқыны кезінде көрсеткен ынтымақ пен көмек үшін шын жүректен алғысымды білдіргім келеді. Біз бұл қолдауды жоғары бағалаймыз», – деді Қасым-Жомарт Тоқаев.
Мемлекет басшысы ШЫҰ-ның алдағы Астана саммиті «Көпжақты диалогты нығайту – тұрақты бейбітшілік пен дамуға ұмтылу» ұранымен өтетінін айтты.
– Бұл күн тәртібі Шанхай ұйымының негізгі мақсаттарының бірі – аймақтағы бейбітшілікті, қауіпсіздікті және тұрақты дамуды қамтамасыз етуді толық көрсетеді. Бұл тұрғыда Сыртқы істер министрлері кеңесіне үлкен үміт артылады. Сіздің жұмысыңыздың нәтижелері Астанада өтетін ШЫҰ Мемлекет басшылары кеңесінің отырысын табысты өткізуге ықпал ететініне сенімдімін», – деді Қазақстан басшысы.
Мемлекет басшысы сыртқы саясат ведомстволарының басшыларына ШЫҰ Астана саммиті қарсаңындағы белсенді жұмысы үшін алғыс айтты.
– Бұл саммит жаһандық сәулет өнерінде өте маңызды орын алатын ортақ ұйымымыздың қызметі тарихының жарқын бетін жазады деп сенеміз. Расында, Шанхай ынтымақтастық ұйымына дүние жүзінде үлкен көңіл бөлінуде. Басқа державалар біздің қызметімізге мүдделі. ШЫҰ-ға қатысты көптеген сұрақтар қойылады. 1996 жылы сәуірде Шанхай ынтымақтастық ұйымының құрылуына қатысу мүмкіндігім болды. Ол кезде бұл ұйым «Шанхай бестігі» деп аталды. Дәл сол кезде Шанхай ынтымақтастық ұйымының рухы қаланған және біз Азияда, Еуразия құрлығында және бір жерде бейбітшілік пен қауіпсіздік мүддесі үшін өзара іс-қимылымыздың негізгі қағидаттарын дәйекті түрде нығайтып келе жатқанымыз өте жақсы. Бүкіл әлемде айтуға болады», – деп түйіндеді сөзін Қасым-Жомарт Тоқаев.
Нұртілеу, Қырғызстан Сыртқы істер министрі Жээнбек қатысты. Кулубаев, Тәжікстан Сыртқы істер министрі Сирожиддин Мухриддин, Өзбекстан Сыртқы істер министрі Бахтиёр Саидов, Беларусь Сыртқы істер министрі Сергей Алейник, Үндістан Сыртқы істер министрінің орынбасары Рави Дамму, Иран Сыртқы істер министрінің орынбасары Мехди Сафари, ШЫҰ Бас хатшысы Чжан Мин, ШЫҰ-ның директоры. ШЫҰ АТҚ Атқару комитеті Руслан Мирзаев.
Дереккөз: Қазақстан Республикасы Президентінің телерадиокешені
