Бәйтерек мұнарасының биіктігі 97 метрлік ғимарат, үстінде жарқыраған алтын айнамен қапталған диаметрі 22 метрлік шар орнатылған, ол Қазақстанның астанасы Астананың Орталық Азияның ежелгі жеріндегі жаңа мегаполис ретіндегі маңыздылығын білдірсе керек. Астанада Шанхай ынтымақтастық ұйымының 24-ші саммиті өтуде.
Қазақстан 2023 жылдан бері ШЫҰ төрағасы ретінде қауіпсіздік, сауда-экономика, энергетикалық ынтымақтастық, цифрлық технологияларды дамыту, қоршаған ортаны қорғау және мәдени-гуманитарлық қатынастар сияқты алты басым бағытты белгілеп, Астана саммитін көпжақты диалогты нығайтуға, бейбітшілікті сақтауға арнаған болатын.
Ағымдағы саммитте қатысушылар қауіпсіздік және сауда мәселелері бойынша 20-дан астам құжатқа қол қояды деп күтілуде, соның ішінде терроризмге, сепаратизмге және экстремизмге қарсы іс-қимыл жөніндегі ынтымақтастықтың 2025-27 жылдарға арналған бағдарламасын жаңарту және ШЫҰ-ның 2024-29 жылдарға арналған есірткіге қарсы стратегиясы бекітілмек.
Бейсенбі күні Астанада ШЫҰ-ның «Әділ бейбітшілік пен келісім үшін дүниежүзілік бірлік бастамасы» тақырыбы аясында өтіп жатқан Беларусь келіссөздерге ШЫҰ-ның 10-шы толыққанды мүшесі ретінде қатысады.
23 жылдық дамудан кейін ШЫҰ бүгінде тек Еуразия және Орталық Азия елдерін ғана емес, сонымен қатар Оңтүстік Азия мен Таяу Шығыс елдерін, ал қазір Еуропа мемлекетін қамтиды. ШЫҰ Қытай, Ресей, Қазақстан, Қырғызстан және Тәжікстан арасындағы шекара мәселелерін шешуге бағытталған механизмнен аймақтық қауіпсіздікті қамтамасыз ететін, экономикалық даму мен гуманитарлық алмасуға жәрдемдесетін ұйымға айналды.
ШЫҰ аймақтағы дамуды жеңілдетіп қана қоймай, оған мүше мемлекеттер арасындағы саяси өзара сенімді тереңдетіп, ынтымақтастықты дамыта түсті. Беларусьтің қосылуымен ШЫҰ екі бақылаушы мемлекет пен 14 диалогтық серіктесі бар 10 мүшелік аймақтық ұйымға айналды.
Мүше мемлекеттердің ішкі жалпы өнімі 20 триллион доллардан асатын ШЫҰ ең ықпалды аймақтық ұйымдардың біріне айналды және жаһандық мәселелерде көбірек сөзге ие болды.
Осы жылдар ішінде ШЫҰ-ға мүше мемлекеттер көптеген ынтымақтастық туралы келісімдерге қол қойып, көптеген ұсыныстарға келісті. Мәселен, 2018 жылы Шаньдун провинциясының Циндао қаласында өткен ШЫҰ саммитінде болашағы ортақ ШЫҰ қауымдастығын бірлесіп құру тұжырымдамасы ұсынылып, бірлескен декларацияға енгізілді.
«Шанхай рухы» ШЫҰ-ның негізін қалады және ұйымның дамуына ықпал етуде. Шанхай рухы ШЫҰ-ның негізгі құндылықтарын да қамтиды.
Өзара сенім, өзара тиімділік, теңдік, кеңесу, сан алуан өркениеттерді құрметтеу және ортақ дамуға ұмтылуды қамтитын Шанхай рухын қолдау арқылы ШЫҰ-ға мүше мемлекеттер бір-бірімен жақсырақ араласып, халықаралық қатынастардың жаңа түрін дамыта алады.
ШЫҰ Ресей мен Украина арасында арағайын болуға және Украина дағдарысын бейбіт жолмен шешуге қолайлы жағдай жасауға дайын.
Сонымен бірге, ШЫҰ энергетикалық, азық-түлік және қаржылық қауіпсіздікті сақтау бойынша шаралар қабылдап, климаттың өзгеруіне қарсы жаһандық күреске өз үлесін қосып келеді.
Сондай-ақ, мүше-мемлекеттер арасындағы алмасулардың ұлғаюының арқасында ШЫҰ шеңберіндегі ынтымақтастық жаңа энергетика, заманауи ауыл шаруашылығы, цифрлық экономика және денсаулық сақтау сияқты жаңа салаларға кеңейіп, ШЫҰ тауарлардың, қызметтердің және тауарлардың кедергісіз айналымын жеңілдетеді.
ШЫҰ-ның тартымды болып қала беретіні ұйымға кіруге елдердің өтініштерінің көбеюімен дәлелденді.
Астана саммитінен кейін Қытай ШЫҰ-ның ауыспалы төрағалығына кіріседі. Қауіпсіздікті сақтау және оның маңайындағы дамуды ілгерілету адамзаттың ортақ болашағы бар қоғамдастықты құруға көмектесу үшін қажет деген терең сенімді сақтай отырып, Қытай жаһандық даму бастамасын, жаһандық қауіпсіздік бастамасын және жаһандық өркениет бастамасын жүзеге асыруда. Ол Еуразия құрлығы мен одан тыс аймақтар үшін жақсы болашақ құру үшін ШЫҰ-ға төрағалық еткеннен кейін де солай жалғасын таппақ.
Сюй Вэньхун, Қытай әлеуметтік ғылымдар академиясының «Белдеу мен жол» орталығы бас хатшысының орынбасары.
Материал автордың рұқсатымен жарияланған.
