Қытай Халық Республикасының Қазақстан Республикасындағы Төтенше және Өкілетті Елшісі Чжан Сяоның мақаласы
2024 жылдың 15-18 шілде аралығында Қытай Коммунистік Партиясы Орталық Комитетінің 20-шы шақырылымының үшінші пленарлық отырысы сәтті өтті. Пленумда Қытайдың тереңдетілген реформаларды жүзеге асыру бойынша жүйелі жоспарлары мен келісімдері анықталды, бұл шаралар дәуірлік мәнге ие болды. Кездесудің басты нәтижесі ретінде ҚКП Орталық Комитетінің «Қытайлық модернизацияны ілгерілету мақсатында терең реформаларды жалғастыру туралы шешімі» қабылданды.
Пленумда қабылданған шешімде реформалардың 300-ден астам маңызды бастамалары ұсынылып, олар барлық деңгейлердегі жүйелер мен механизмдерге қатысты. Аталған реформалардың мақсаттары 2029 жылға қарай Қытай Халық Республикасының 80 жылдығына дейін жүзеге асырылуы тиіс, бұл реформалар мен ашықтықтың жалғасатынына қуатты белгі береді. Бізде Қытайдың тереңдетілген реформалары мен қытайлық модернизацияның әлем елдеріне жаңа мүмкіндіктер ашатынына, сондай-ақ Қазақстан мен Қытай арасындағы қарым-қатынастарға тың серпін беріп, екі елдің дамуына маңызды үлес қосатынына сенімділік бар. Мен осы орайда бірнеше ойымды бөліскім келеді.
Біріншіден, біз «Бір белдеу, бір жол» бастамасын жоғары сапалы деңгейде бірлесіп жүзеге асыруды жалғастыруымыз керек. ҚКП шешімінде «Бір белдеу, бір жол» бастамасының сапалы іске асырылуын қамтамасыз ету үшін жаңа механизмдер құруға және көп деңгейлі байланыс желісін дамытуға назар аударылған. Қазақстан — «Бір белдеу, бір жол» бастамасы алғаш ұсынылған ел және осы бастаманың жүзеге асырылуында ерекше әрі маңызды орынға ие. Қытай мен Қазақстан арасындағы ынтымақтастық ерте басталып, сенімді негізге құрылған, бұл жаһандық ынтымақтастық үлгісі ретінде көрсетіледі. Шілде айында Си Цзиньпиннің Қазақстанға жасаған мемлекеттік сапары барысында екі ел басшылары Қытай мен Қазақстан арасындағы стратегиялық серіктестікті дамыту және «Бір белдеу, бір жол» бастамасының сапалы жүзеге асырылуына қатысты маңызды келісімдерге қол жеткізді. Жаңа ынтымақтастық бағыттары мен кезеңдері анықталып, екі елдің қарым-қатынасын одан әрі дамыту жолдары көрсетілді. Қытай мен Қазақстан басшылары қол жеткізген келісімдерді табанды түрде жүзеге асырып, экономика, сауда, өндірістік қуаттылық, байланыс және ауыл шаруашылығы сияқты салаларда жаңа жетістіктерге қол жеткізу үшін ынтымақтастықты нығайта түсуі қажет.
Екіншіден, гуманитарлық байланыстар мен халықтар арасындағы жақындықты нығайтуымыз керек. ҚКП шешімінде «Ғаламдық өркениет бастамасын» жүзеге асыру механизмі құру қажеттігі және халықаралық гуманитарлық ынтымақтастықты кеңейту ұсынылған. Гуманитарлық байланыстар Қытай-Қазақстан қарым-қатынасының маңызды бөлігі болып табылады, екі ел арасындағы достықты нығайтып, екіжақты қарым-қатынастың қоғамдық негізін құруға маңызды рөл атқарады. Шілдедегі Си Цзиньпиннің Қазақстанға сапары барысында гуманитарлық салада көптеген құжаттар қабылданып, білім, ғылым, мәдениет, БАҚ, аймақтық ынтымақтастық салаларында нәтижелерге қол жеткізілді. Қытай мәдени орталығы мен Пекин лингвистикалық университетінің филиалы ашылып, Қазақстанда «Лу Бан» шеберханасы екінші рет ашылды. Сонымен қатар, Қытай келесі жылы Қазақстанда «Қытай туризм жылын» өткізуді жоспарлап отыр. БАҚ, талдау орталықтары, кино, телевизия салаларында ынтымақтастықты кеңейтіп, аймақтар арасындағы тығыз байланыстарды нығайтуға бағытталған шаралар іске асады. Қазіргі уақытта кейбір мемлекеттер үстемдік пен күш көрсетуге ұмтылып, басқа елдердің ішкі істеріне араласуда. Сондықтан Қытай мен Қазақстан өркениетаралық қақтығыстарға қарсы тұрып, өзара диалог пен ынтымақтастыққа негізделген халықаралық байланыстарды дамытуы қажет.
Үшіншіден, бейбіт даму жолын ұстанып, Біртұтас тағдыр қоғамдастығын бірге құруымыз керек. ҚКП шешімінде Қытайдың бейбіт даму жолын ұстанатыны және «Жалпыадамзаттық құндылықтарды» ілгерілететіні атап өтілді. Қытай көпқырлы әлемді қалыптастыруға және тең, инклюзивті экономикалық жаһандану үдерісіне ықпал етуде белсенді рөл атқарады. Қазақстан мен Қытай жаһандық басқару жүйесін реформалау және көпполярлы әлемді қолдауда маңызды серіктес. Си Цзиньпиннің шілдедегі сапары екі ел арасындағы дәстүрлі достықты нығайтып, өзара сенім мен байланысқа негізделген Біртұтас тағдыр қоғамдастығын құруға бағытталды.
Мен қытайлық модернизацияның бейбіт даму жолын таңдағанына назар аударғым келеді. Қытай соғыстар, отарлау және тонау арқылы емес, бейбіт даму жолын таңдады. Қытай мен Қазақстан жаһандық бейбітшілік пен әділдік үшін бірлесе жұмыс істеуі қажет.
Қытайдың тереңдетілген реформалары мен қытайлық модернизацияның Қазақстан-Қытай қатынастарына жаңа серпін беретінін және екіжақты ынтымақтастықтың алдағы онжылдықта да нығаятынын сенімді түрде айта аламыз.
Біз алдағы жылдары да реформалар мен даму жолында сенімді серіктестер боламыз деп үміттенеміз және екі ел арасындағы қарым-қатынастың жаңа «алтын отыз жылдығын» бірлесіп құруға дайынбыз.
