2024 жылдың 10-11 шілдесі аралығында ежелгі қытай ойшылының туған жері Қытай Халық Республикасының шығысындағы Шаньдун провинциясының Цюфу қаласында «Дәстүрлі мәдениеттер және қазіргі заманғы өркениеттер» тақырыбында Дүниежүзілік өркениеттердің 10-шы Нишан форумы өтті. [1]Конфуций. Бұл форум әйгілі ғалымдар мен мәдениет сарапшылары үшін ұлы қытай философының мұрасы өз дәуірінен әлдеқайда асып түсетін әртүрлі мәдениеттер арасындағы диалогты жақсы түсіну және дамыту үшін тамаша алаң болды.
Бүгінгі таңда геосаяси белгісіздік пен әлемнің әртүрлі аймақтарындағы төзімсіздік пен зорлық-зомбылықтың күшеюі жағдайында жалпы әлемдік өркениеттік өзара әрекеттесу жағдайында Шығыс пен Батыстың диалогындағы Конфуцийдің рухани мұрасы маңызды болып табылады. Бұл диалог екі бағытта құрылады, бұл кезде Шығыс, бір жағынан, бірінші кезекте Мәдениеттің конфуцийлік-даостық (Қытай, Оңтүстік Корея, Жапония) және үнді- буддистік түрі (Үндістан), екінші жағынан, мұсылман елдерінің мәдениеті, өйткені ол мәдениеттер диалогы адам мен қоғамның дамуындағы негізгі іргетастардың бірі болып табылады. Мәдениеттердің алуан түрлілігі әрбір жеке мәдениеттің бірегейлігін көрсетеді, мұнда басқалармен және өзімен үйлесімді өмір сүру дәстүрі әлемдік өркениет пен жалпы мәдениеттің дамуы үшін маңызды императив болып табылады.
Осы жерде айта кететін жайт, қазіргі заманғы ақпараттық-коммуникациялық кеңістікті дамыту жағдайында Қытай маңызды орынға ие. Аспан империясы үш ілімнің: конфуцийшілдік, даосизм және буддизм («Сан Цзяо»,三教/ «үш ілім») арасындағы ұзақ өзара әрекеттесу кезеңінде өркениет пен мәдениеттің ерекше түрін құрды, онда Қытай мәдениеті бірегей ауқымды қамтыды. «Қытай халқының мәдени гені мен өмірлік қанына» айналған ерекше ұлттық сипат пен ерекше тұлғаның ерекше көзқарасы мен түсінігі бар тұлғаның қалыптасуы мен қалыптасуын анықтайтын адамгершілік құндылықтары (Шао Лонбао, Тонджи университетінің профессоры , Шанхай).
Атақты орыс синологы В.В. Малявин, қытайлықтардың парасаттылығы олардың табысқа ең лайықтысы деген сеніміне негізделген, яғни. ең сезімтал және моральдық жағынан дамыған. Бұл сенімге селкеу түсіру бүкіл Қытай қоғамын жою деген сөз. «Қытай даналығы қытай жанының тереңінде жатыр, қытайлар өмірдің осы негізгі сұрақтарына қалай жауап береді – өмірдің мәні, адам не үшін өмір сүреді, қалай өмір сүру керек. Артық емес, кем емес…» [Қараңыз: https://china-oral.ivran.ru/f/014_Malyavin_07_05-18_06_2010.pdf ]. Бұл Орта Патшалықтағы «қытайлық сипаттағы модернизацияның» сәтті болуының бір себебі. Қытайдың дәстүрлі ғылымында белгілі бір әмбебап «ғаламның коды» бар деген болжам келешегі зор гипотеза болып қала береді, бірақ қытайлықтардың өздері әдістемелік дамыған түйсігіге көбірек сүйенеді. Ақпараттық технология ғасырында Қытайдың дүниетанымы 21 ғасырда өмір сүріп жатқан адамға жат көрінуі мүмкін емес. Бұл дүниетаным классикалық батыс философиясының постулаттарынан гөрі «цифрланған әлемнің» шындығына жақсырақ сәйкес келеді.
Демек, тұтастай алғанда Қытай мәдениетінде әлемнің ерекше бейнесі, табиғат пен адамға деген көзқарастар жүйесі бар, мұнда «аспандағы Даоға» жету қажеттілігіне баса назар аударылды, мұнда Дао заттардың көзге көрінбейтін бастауы мен негізі болып табылады және құбылыстар және «адам даосы», яғни. – адам мен табиғат арасындағы үйлесімділік. Қытай мәдениетінің құндылық бағдарындағы «адаммен аспанның үйлесімді бірлігі» қоршаған әлемге жақындығымен және оған тәуелділігімен «үйлесімділік психологиясы» ретінде қытайлықтар арасында макротұрақтылық пен ауылшаруашылық өндірісі жағдайында дамыды. жабық континентте, онда өмір сүру жағдайлары Аспан империясының тұрғындарын өмір сәттерін аксиологиялық тұрғыдан қарауға итермеледі.
«Адам мен аспан бірлігінің» үйлесімділігі осылайша табиғат пен адамды «субъект пен объект» қарама-қарсы емес, оның құрамдас бөліктерінен де маңыздырақ «біртұтас тұтастық» ретінде қарастыратын қытайдың тұтас ойлауының іргелі белгісі болды. Табиғат пен адам арасындағы қарама-қайшылыққа баса назар аударылып, қай жерде әдемірек – таза сұлулық па, әлде адам өзгерткен табиғат па деген сұрақ көтерілген қытай ойының батыстық ойлардан айырмашылығы да осында.
400-ге жуық халықаралық қонақ, оның ішінде шетелдік мәртебелі меймандар, халықаралық ұйымдардың өкілдері, Қытайдағы елшілер және шетелдік сарапшылар қатысты. Ғаламшардың әртүрлі өркениеттері арасында диалог жүргізу, олардың алмасуы мен өзара білім алуына жәрдемдесу, сондай-ақ адамзаттың тағдыры ортақ қауымдастықтың қалыптасуына ықпал ету бүгінгі таңда бұрынғыдан да өзекті, өйткені «Өмірге философиялық мән енгізілді. жаһандық адам» (А. Зиновьев) біздің заманымыздың жаһандық мәселелерін шешу үшін аса қажет.
Макао директоры Карлос Мораис Хосенің айтуынша Бүгінгі күні конфуцийшілдік өзара байланысы барған сайын артып келе жатқан бүгінгі әлем контекстінде маңызды түсініктер береді, өйткені конфуцийшілдік адамдар арасындағы үйлесімділікке және мәдениеттерді өзара үйренуге назар аударуы үйлесімді әлем құрудың құнды әдістері мен идеяларын қамтамасыз етеді. Конфуций: «Өз сөзіңе сенбесе, сен қалай адам бола аласың», – деген. Конфуцийдің «син» («сенім») тұжырымдамасы принцип ретінде қазіргі Қытайды басқаруда үлкен мәнге ие болуы және оны Қытай төрағасы Си Цзиньпин өз сөзінде жиі қолдануы кездейсоқ емес.
Әлемдік өркениеттердің Нишан форумы Қытай мен шетелдік өркениеттер арасындағы алмасу және өзара білім алу үшін ең үлкен алаң болып табылады. ҚКП Шаньдун өлкелік комитеті үгіт-насихат бөлімі меңгерушісінің орынбасары Си Яньчун атап өткендей: «Бүгінде сенімділік, ашықтық және инклюзивтілікпен ерекшеленетін Нишан бүкіл әлемдегі әртүрлі өркениеттер арасындағы диалогтың маңызды алаңына айналды. Бұл бүкіл әлем елдері үшін Қытай мәдениетін білу үшін маңызды терезе болып табылады».
2024 жылғы Форум негізгі баяндамаларды, жоғары деңгейдегі сұхбаттарды, тақырыптық талқылаулар мен қосалқы форумдарды қамтыды, бұл Форум тарихындағы ең көп қатысушыларды тартады, оның 50 пайыздан астамы 63 елдің ғылыми қауымдастығынан тұрады.
Форумның ашылу салтанатында Халықаралық конфуцийшілер қауымдастығының төрағасы, Жапонияның бұрынғы премьер-министрі Ясуо Фукуда «Жапонияның заманауи жоғары технологиялық қоғамында да конфуциандық әлі де бар және дамып келеді. Конфуцийшілдіктің мәні оның әлеуметтік және ұлттық тұрақтылыққа бағдарлануында, қалай өмір сүруге бағыт-бағдар беруінде жатыр. Оның қағидалары әмбебап, бүкіл әлемде және кез келген дәуірде қолданылады. Бұл конфуцийшілдік дүниежүзілік танымал философия мен ойлау тәсілі бола алатынын көрсетеді».
Конфуций біздің дәуірімізге дейінгі 551-479 жылдар аралығында өмір сүрген деп есептеледі. e. 20 ғасырдағы көрнекті неміс ойшылы Карл Ясперс Конфуцийді адамзат жасағанның бәрі осы күнге дейін сақталған «осьтік дәуірге» (б.з.б. 800 – 200 ж.) жатқызды. Ол өмір бойы адамгершілікке, қоғамдық келісімге, тәрбиеге ерекше мән берді. Оның Лун Юйде жазылған ілімдері конфуцийшілдіктің негізін қалады және дүние жүзіндегі адамдарды шабыттандырады.
Форумда конфуцийшілдіктің адамзат өркениетімен терең байланысы және оның заманауи мәселелерді шешудегі өзектілігі талқыланды. Мысалы, Қытай мен Римнің классикалық өркениеттері (Римдік өркениет) арасында терең диалог болды, сонымен қатар ежелгі қытай даналығы мен қазіргі батыс философтарының идеялары қазіргі заманғы мәселелерді шешуге қалай көмектесетіні туралы пікірталастар болды.
Осыған байланысты Колумбия университетінің экономика профессоры және БҰҰ Тұрақты даму шешімдері желісінің президенті Джеффри Д.Сакстың тезистері өте өзекті: «Біркелкіліксіз үйлесім туралы конфуцийлік концепция қазіргі заманның ең жақсы түсіндірмесі болып табылады . Ешбір ел өзінен артық емес. Біз бір-бірімен байланыстымыз және дүниежүзілік мұхиттарды, ауаны, биоәртүрлілікті, отын және азық-түлік қорларын бөлісеміз. Сондықтан үйлесімділік өте маңызды. Ежелгі Қытай және Батыс философтары өз аймақтарында этикалық мәселелерді қарастырып, басқарудың ең жақсы жолдарын іздеді. Қазіргі өзара байланысты әлемде біз жаһандық этикалық шеңберлерді бірге зерттеуіміз керек».
Жаһандық сын-қатерлер жағдайында өркениеттер арасындағы алмасу туралы пікірталастардан басқа, басқа да талқылау тақырыптары денсаулық сақтау саласындағы серпілістерге әкелуі мүмкін ежелгі тәжірибені заманауи ғылыми зерттеулермен біріктіру арқылы АИ-нің қоғамға этикалық интеграциясы және дәстүрлі медицинаны жаңғыртуды қамтыды.
Форумда алғаш рет спорт және отбасылық мәдениет бойынша сессиялар өтті. Мысалы, Париждегі келесі жазғы Олимпиада ойындарының ашылу қарсаңында (2024 жылғы шілде-тамыз) спортқа арналған сессия дәстүрлі қытай мәдениеті мен олимпиадалық рухтың байланысына назар аударып, моральдық мінсіздік сияқты ортақ құндылықтарға баса назар аударды. сыйластық пен келісім. «Олимпиада әртүрлі мәдениеттер арасындағы көпірлер мен өзара түсіністікті нығайтуға бағытталған. Нишан форумы құрметті диалог пен алмасу арқылы өзара түсіністікті тереңдете отырып, осы мақсатпен бөліседі», – деді Халықаралық Олимпиада комитетінің (ХОК) президенті Томас Бах ашылу салтанатында.
14 жыл бұрын (2010) Біріккен Ұлттар Ұйымының бастамасына жауап ретінде құрылған Нишан форумы дін, экология және әлеуметтік өзгерістер сияқты маңызды мәселелер бойынша диалогқа басымдық беріп, маңызды платформа қызметін жалғастыра отырып, мәдени алмасулар ауқымын үздіксіз кеңейтті. «Өркениет заман, өмір салты мен өндіріс әдістері өзгерген сайын жаңа жағдайларға бейімделуі керек . Ол үнемі бейнеленуі және дамуы керек » (Дун Пин, Чжэцзян университетінің философия мектебінің профессоры , Ханчжоу).
Жаһандық өркениет бастамасының маңыздылығын тағы бір рет көрсетті. Қытайдың Мәдениет және туризм министрі Сун Ели атап өткендей: «Біз Нишан форумы арқылы әлемнің түкпір-түкпіріндегі өркениеттермен алмасу мен өзара білім алуды тереңдетуге және мәдени ынтымақтастығымызды үнемі нығайта түсуге ұмтыламыз».
Еркін Байдаров, арнайы Қытайды Зерттеу Орталығы үшін.
[1]Форум Қытайдың ұлы ойшылы және ағартушысы Конфуцийдің туған жері Цюфудан оңтүстік-шығысқа қарай 30 шақырымдай жерде орналасқан Нишан тауының атымен аталған, бұрын Ницю төбе деген атпен белгілі.
