Қазақстан Республикасының Президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтың мәдениет қайраткерлерін марапаттау салтанатындағы сөзі тарихи-мәдени мұраның өңірлік дамуындағы рөліне жаңаша қарауға қуатты серпін берді. Орталық Азия елдерінің тарихи-мәдени мұрасын біріктіретін бірыңғай цифрлық платформаны құру туралы мәлімдеме мемлекетаралық ынтымақтастықтың жаңа өлшемін ашып, қазіргі заманның өзекті сын-қатерлеріне жауап береді: бірегейлікті сақтау, мәдени тәжірибелерді біріктіру және жас буынды өз өткенін тануға тарту қажеттілігі.
Орталық Азия үшін мәдени мұра — стратегиялық ресурс
Орталық Азия — ерекше өркениеттік қабатқа ие аймақ. Ұлы Жібек жолының ескерткіштері, Соғды мен Хорезмнің көне қалашықтары, қазақ даласының кесенелері мен сәулет ансамбльдері, Қарахан мен Темір дәуірлерінің архитектурасы — мұның бәрі өңір халықтарының рухани байлығы ғана емес, сондай-ақ тұрақты дамуға бағытталған стратегиялық ресурс.
Президент Тоқаев тарихи нысандарды ЮНЕСКО-ның Бүкіләлемдік мұра тізіміне және «Әлем жады» тізіліміне белсендірек енгізу қажеттілігін орынды атап өтті. Бұл олардың халықаралық танымалдығын арттырып қана қоймай, сақталуына құқықтық кепілдіктер береді. Сарайшық қалашығы — бүкіл Еуразия тарихы үшін маңызды нысан және ол кешенді қалпына келтіру мен ғылыми жаңғыртуды қажет етеді.
Мәдени мұраны цифрландыру: Қытай тәжірибесі мен өңірге бағдар
Орталық Азия елдерінің мұрасын біріктіретін бірыңғай цифрлық платформаны құру бастамасы мәдениетті цифрландырудың жаһандық үрдісімен табиғи үйлеседі. Бұл бағытта Қытай жан-жақты тәсілді жүзеге асырып келеді. Соңғы жылдары Қытай мәдениет саласына технологиялық шешімдерді кеңінен енгізіп, зияткерлік платформалар, виртуалды музейлер, цифрлық мұрағаттар және мәдени артефактілерді автоматты түрде цифрландыру мен талдауға арналған жасанды интеллект жүйелерін дамытты.
Мәселен, ҚХР Мәдениет және туризм министрлігінің бастамасымен іске қосылған Ұлттық қоғамдық мәдениет бұлты (National Public Culture Cloud) арқылы миллиондаған мәдени контентке қол жеткізуге болады — ежелгі қолжазбалардан бастап сәулет ескерткіштерінің 3D үлгілеріне дейін. «Цифрлық Жібек жолы» секілді мамандандырылған бастамалар тарихи бағыттар бойындағы мәдени орталықтардың цифрлық интеграциясын қамтамасыз етіп отыр.
Қытай сонымен қатар қоғамдық қатысудың маңыздылығын да атап өтеді – цифрлық ресурстарды тек мемлекет емес, зерттеушілер, студенттер мен жергілікті музейлер де толықтырады. Білім беру платформалары мен онлайн экспедициялар арқылы ашық қолжетімділік қамтамасыз етіледі.
Цифрлық мәдениет – Еуразиялық бірегейліктің бір бөлшегі ретінде
Өркениеттер тоғысында орналасқан Орталық Азия үшін бірыңғай мәдени мұра платформасын құру өңірлік бірегейлікті қалыптастыруда шешуші рөл атқара алады. Бұл бастама материалдық және материалдық емес мұра нысандарын жүйелеуге және сақтауға ғана емес, оларды халықаралық ғылыми қауымдастыққа, оқушыларға және туристерге қолжетімді етуге мүмкіндік береді.
Бірыңғай цифрлық ресурс өңір елдері арасындағы білім беру, ғылыми және туристік байланыстарды нығайтып, музейаралық ынтымақтастыққа, кросс-платформалық көрмелерге, Орталық Азияның «ортақ цифрлық жадысын» қалыптастыруға жол ашады. Ұзақ мерзімді келешекте бұл «Еуразиялық мәдени кеңістіктің» жаңа үлгісіне айналуы мүмкін, онда ортақ өткен — тұрақты болашақтың іргетасына айналады.
Бүгінде әлем бірегейлік дағдарысы мен сенім тапшылығы жағдайында өмір сүруде, ал мәдениет — өзара түсіністіктің әмбебап тілі болып қала береді. Президент Тоқаевтың тарихи-мәдени мұраны сақтау ісінде цифрлық технологиялар арқылы күш біріктіру жөніндегі үндеуі — жай ғана технологиялық бастама емес, өңірлік бірлікті нығайтудың ауқымды стратегиясының бір бөлігі.
Қытай тәжірибесі мәдени саланы цифрландыру өткенді сақтап қана қоймай, оны инновациялық болашақтың бір бөлшегіне айналдыруға мүмкіндік беретінін көрсетеді. Орталық Азия үшін цифрлық платформа құру — жай ғана жоба емес, бұл мәдени дипломатияның көрінісі, Еуразия кеңістігіндегі ортақ тағдыр қоғамдастығын қалыптастыруға қосылған үлес.
Қытайды Зерттеу Орталығы
