Астана, 2024 жылғы 13 қыркүйек — Бүгін Астанада Қытайды зерттеу орталығы ұйымдастырған «Бір белдеу, бір жол: екінші «алтын» онжылдық» тақырыбында семинар өтті. Іс-шара Пекин Палас Астана қонақ үйінде өтті. Семинарға қатысушылар Қазақстан мен Қытай арасындағы «Бір белдеу, бір жол» (БББЖ) бастамасы аясындағы ынтымақтастықтың негізгі мәселелері мен болашағын талқылады. Іс-шараға халықаралық қатынастар, экономика және құқық саласындағы сарапшылар, сондай-ақ технологиялық компаниялардың өкілдері қатысты.
Семинар дәстүрлі түрде Қытайды зерттеу орталығының Директоры Гүлнар Шаймергенованың құттықтау сөзімен басталды, ол Қазақстан мен Қытай арасындағы стратегиялық әріптестіктің маңыздылығын аап өтті. Өз сөзінде ол Қазақстан Республикасының Президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтың ел үшін бастаманың маңыздылығын атап өткен сөздерін келтірді. Атап айтқанда, ол Президенттің «Бір белдеу, бір жол» бойынша екінші жоғары деңгейлі форумдағы сөзін еске салып, «Қазақстан бұл бастаманы алғашқы күндерден қолдап, оны елдің көлік және логистикалық инфрақұрылымын дамыту үшін ерекше мүмкіндік деп санайды. Біз Қазақстанды Еуразия құрлығындағы маңызды көлік торабы ретінде көрсететін негізгі жобаларды жүзеге асыру бойынша белсенді жұмысымызды жалғастыруымыз керек» деп айтқанын еске салды. Гүлнар Шаймергенова атап өткендей, 2013 жылы ҚХР төрағасы Си Цзиньпин ұсынған бастама екінші онжылдыққа қадам басқанда, Азия, Еуропа, Африка және әлемнің басқа аймақтары арасындағы ынтымақтастық пен экономикалық байланыстарды одан әрі тереңдетуге жаңа серпін алды.
Орталық директоры сондай-ақ 2024 жыл «Бір белдеу, бір жол» бастамасының екінші «алтын» онжылдығының басталуын білдіретінін атап өтіп, Қазақстанның бұл жаһандық жобадағы маңызды рөлін ерекше көрсетті. Ол еліміздің халықаралық экономикалық ынтымақтастықты тереңдету және әлемдік аренада серіктестік байланыстарды нығайту үшін жаңа мүмкіндіктерге ие екенін айтты. Оның сөзінше, бастама қатысушы елдердің дамуы мен өркендеуіне ықпал етіп, жаһандық ынтымақтастықты нығайтып, ортақ даму үшін жаңа көкжиектер ашады.
Іс-шараға сондай-ақ Қытай Халық Республикасының Қазақстандағы Елшілігінің кеңесшісі Син Фанфан ханым қатысып, құттықтау сөзімен сөз сөйледі. Өз сөзінде: «Қазақстан «Бір белдеу, бір жол» бастамасы алғаш жарияланған және жүзеге асырылған жер. Екі мемлекет басшыларының стратегиялық басшылығымен бастама аясындағы ынтымақтастық жаңа жетістіктерге қол жеткізді. Біріншіден, өзара байланыстар нығайды. Екіншіден, сауда ынтымақтастығы тереңдеді. Үшіншіден, валюталық-қаржылық ынтымақтастық күшейді. Қазіргі уақытта «Бір белдеу, бір жол» бастамасының бірлескен құрылысы жаңа сапалы даму кезеңіне өтті. Жаңа тарихи межеде тұрған Қытай барлық тараптармен ынтымақтасуға дайын, осылайша «Бір белдеу, бір жолдың» жоғары сапалы дамуына ықпал етіп, адамзаттың ортақ тағдырының қоғамдастығын құруды және барлық елдердің халқы үшін пайда әкелуді жалғастырады», — деп атап өтті.
Семинарда «Бір белдеу, бір жол» бастамасы аясындағы ынтымақтастықтың әртүрлі қырларын қамтитын бірнеше баяндамалар оқылды. Алғашқы сөзді тарих ғылымдарының докторы, Халықаралық Астана университетінің профессоры Ләззат Нұрсұлтанова сөйледі. Өз сөзінде ол Орталық Азия үшін жобаның тарихи маңыздылығын және оның Ұлы Жібек жолының бағыттарын қайта жандандырудағы рөлін атап өтті. «Қазақстан-Қытай: қазіргі дипломатия жағдайындағы ұзақмерзімді ынтымақтастық» тақырыбын қарастыра отырып, ол екі ел арасындағы стратегиялық серіктестіктің жаһандық сын-қатерлер жағдайында маңыздылығын атап өтті. Сондай-ақ, Қазақстан мен Қытай өзара тиімді қатынастарды өзара құрмет пен қолдауға негізделген түрде дамытып жатқанын атап өтті. Экономикалық ынтымақтастық, әсіресе энергетика, инфрақұрылым және сауда салаларында, олардың өзара әрекеттестігінің негізгі элементі болып табылады. Баяндамашы «Бір белдеу, бір жол» бастамасының экономикалық байланыстарды тереңдету және аймақтық тұрақтылықты қамтамасыз етудегі маңызын атап өтті. Өзгеріп жатқан геосаяси жағдайларда екі ел де дипломатиялық диалогты нығайтуға тырысуда, бұл болашақта ұзақ мерзімді ынтымақтастықтың кепілі болады.
Заң ғылымдарының докторы Жамаладен Ибрагимов өз сөзінде Шанхай ынтымақтастық ұйымының (ШЫҰ) мемлекетаралық қатынастардың тиімді механизміне айналғанын және оның «шанхай рухы» — достық, тату көршілік, теңдік және өзара қолдау қағидаларына негізделгенін атап өтті. Ол «шанхай рухы» ынтымақтастықты нығайтуға ықпал ететін үйлесім мен өзара әрекеттестіктің маңыздылығын баса айтты. Баяндамашы сондай-ақ ШЫҰ кеңістігі жаһандық сауда үшін даму белдеуіне айналғанын, ал көлік байланысын нығайту тұрақты өсудің қозғаушы күші рөлін атқаратынын атап өтті. Стратегиялық серіктестікті жаңа деңгейге көтеру қажеттілігіне ерекше назар аударылып, бұл екі ел халқының игілігі үшін қызмет етеді деп атап өтілді. Баяндамашы Қазақстанды «көпір салушы» және бейбітшілік елшісі ретінде сипаттап, күрделі жағдайларда делдалдық рөл атқарып отырғанын атап өтті. Жамаладен Ибрагимов сөз соңында әділ және рационалды даму негізінде көпполярлы әлем құруды және жаһандық басқаруды сақтауды шақырды.
Еуразия ұлттық университетінің Халықаралық қатынастар факультетінің профессоры Айман Азмұханова «Бір белдеу – бір жол» стратегиясы аясында Қазақстан мен Қытай арасындағы жоғары білім тақырыбын қамтыды, онда екі ел арасындағы білім беру ынтымақтастығының мәдени және экономикалық байланыстарды нығайтудағы маңызды рөлін атап өтті. «Бір белдеу – бір жол» стратегиясы аясында академиялық алмасу, бірлескен ғылыми зерттеулер және аймақта сұранысқа ие білікті кадрларды даярлау үшін жаңа мүмкіндіктер жасалуда. Қазақстан мен Қытай жоғары білім саласында серіктестік бағдарламаларды белсенді дамытып жатыр, бұл студенттерді дайындау деңгейін арттыруға ғана емес, халықтар арасындағы өзара түсіністікті нығайтуға және ұзақ мерзімді ынтымақтастық перспективаларын күшейтуге ықпал етеді», — деп атап өтті профессор Азмұханова өз баяндамасында.
Huawei Technologies Kazakhstan компаниясының директоры Сюй Хай цифрлық технологиялар саласындағы ынтымақтастықтың практикалық мысалдарымен бөлісті. Оның сөзінде жасанды интеллект пен 5G сияқты жаңа технологиялардың екі ел арасындағы ынтымақтастық ландшафтына қалай өзгеріс енгізіп жатқаны туралы маңызды тезистер айтылды. «Компания заманауи технологияларды белсенді түрде енгізіп қана қоймай, сонымен қатар Қазақстан Республикасының жоғары оқу орындарымен ынтымақтастыққа ерекше назар аударады. Қазіргі таңда біз елдің 40 жетекші жоғары оқу орнымен табысты ынтымақтастық орнаттық, білім алмасу және жоғары білікті мамандарды даярлау үшін сенімді платформа құруға тырысып келеміз. Біздің қызметімізде жастармен жұмыс істеу маңызды рөл атқарады, мұнда біз келешегі зор студенттерді қолдай отырып, олардың кәсіби дамуына және инновациялық үдерістерге интеграциялануына ықпал етеміз», — деп атап өтті Сюй Хай.
Еуразия ұлттық университетінің экономика факультетінің профессоры Ерлан Құдыс Қазақстан мен Қытай арасындағы инвестициялар мен сауда айналымының дамуына арналған баяндамасымен сөз сөйледі. Ол өз баяндамасында тікелей шетелдік инвестициялар Қазақстанның экономикалық өсуінің маңызды қозғаушы күші екенін атап өтіп, «Бір белдеу, бір жол» бастамасы аясындағы Қазақстан мен Қытай арасындағы экономикалық ынтымақтастықтың үлкен перспективаларын атап көрсетті. Табиғи ресурстардың молдығы, географиялық тұрғыдан қолайлы орналасуы және инвесторлар үшін жағдайдың үнемі жақсаруы арқасында Қазақстан, оның ішінде Қытайдан да, айтарлықтай көлемде тікелей шетелдік инвестицияларды тарта алды. Екі ел арасындағы сауда айналымы мен инвестициялар көлемінің өсуі табысты халықаралық ынтымақтастықтың үлгісін көрсетіп отыр. Құдыс инфрақұрылым, ауыл шаруашылығы және энергетика сияқты салалардағы ынтымақтастықтың тереңдеуі тек екі елдің экономикалық дамуына ғана емес, бүкіл Орталық Азия өңірінің өркендеуіне ықпал ететінін атап өтті.
Қытай–Еуразия іскерлік кеңесінің бизнесті дамыту жөніндегі менеджері Ботагөз Елшібек өз сөзінде «Жастар арасындағы ынтымақтастықты дамыту: халықаралық байланыстарды нығайтудағы алмасу бағдарламалары мен студенттік өзара әрекеттестіктің рөлі» тақырыбына тоқталды. Ол жастар арасындағы алмасуларды елдер арасындағы өзара түсіністік пен мәдени диалогты нығайтудың маңызды құралы ретінде ерекше атап өтті. Спикердің айтуынша, алмасу бағдарламалары мен бірлескен білім беру жобалары студенттердің білімдері мен дағдыларын арттырумен қатар, болашақта дипломатиялық және экономикалық қатынастардың дамуы үшін маңызды рөл атқаратын халықаралық кәсіби желілердің қалыптасуына ықпал етеді. Мұндай жастар арасындағы өзара әрекеттестік, әсіресе «Бір белдеу, бір жол» сияқты жаһандық бастамалар аясында, елдер арасындағы ұзақ мерзімді ынтымақтастық пен достықтың негізін қалайды деп атап өтілді.
Семинар «Бір белдеу, бір жол» бастамасына академиялық қауымдастық пен бизнес өкілдері арасында үлкен қызығушылық бар екенін көрсетті. Бастаманың екінші «алтын» онжылдығы Қазақстан мен Қытай арасындағы экономикалық, мәдени және саяси байланыстарды нығайту үшін жаңа көкжиектер ашпақ. Сайып айтсақ, «Бір белдеу, бір жол» бастамасы Қазақстанның инфрақұрылымды дамытуға, цифрландыруға және әлемдік экономикаға интеграциялануға бағытталған ұзақ мерзімді стратегиясының ажырамас бөлігіне айналып отыр.
Семинар жұмысына астананың жетекші университеттерінің жас ғалымдары мен магистранттарының бастамашыл тобы да қатысты. Магистранттар талқыланған тақырыптар бойынша өз пікірлерін белсенді білдіріп, ойларымен бөлісіп, баяндамашыларға бірқатар сұрақтар қойды. Сұрақтар тек өзекті ғана емес, сонымен қатар терең ойластырылған болып, жандандырып, қызу пікірталас тудырды. Нәтижесінде сұрақ-жауап сессиясы семинардың ең жарқын сәттерінің бірі болып, сарапшылар тарапынан жоғары бағаланды, бұл жас мамандардың ғылыми пікірталастарға белсенді қатысуының маңыздылығын көрсетті.
Іс-шара Қазақстан мен Қытай арасындағы экономика, мәдениет және білім салаларындағы ынтымақтастықты нығайту перспективалары туралы маңызды қорытындылармен аяқталды. Қатысушылар бастаманың инфрақұрылымды, цифрлық технологияларды және халықаралық сауданы дамытудағы стратегиялық маңыздылығын атап өтті. Қатысушылар «Бір белдеу, бір жол» аясындағы жобаларды сәтті іске асыру Қазақстанның жаһандық экономикалық процестерге одан әрі интеграциялануына ықпал етіп, ұзақ мерзімді тұрақты өсуді және өңірдегі серіктестік байланыстарды нығайтуға үлес қосатынын жеткізді.
