Соңғы жылдары халықаралық бизнес қауымдастығы Қытайдың даму бағытына ерекше назар аударып келеді. 2025 жылдың 28 наурызында ҚХР Төрағасы Си Цзиньпин Бейжіңде 40-тан астам жетекші трансұлттық корпорациялардың өкілдерімен кездесу өткізді. Бұл оқиға Қытайдың қазіргі экономикалық саясатын бағалау мен жаһандық тұрақсыздық жағдайында халықаралық ынтымақтастықтың болашағын қалыптастыру тұрғысынан маңызды кезең болды. Төрағаның сөйлеген сөзінде Қытай ашықтықтан бас тартпайтыны ғана емес, бұл бағытта одан да батыл қадам жасайтыны айқын айтылды. Ел ішіндегі трансформация жаһандық тұрақтылық факторы ретінде қарастырылып отыр. Осылайша, Қытай тек экономика саласында ғана емес, жаһандық экономикалық үміттерді басқару тұрғысынан да көшбасшылық танытуда.
Си Цзиньпиннің жетекшілігімен Қытай реформалар мен ашықтық стратегиясын дәйекті түрде жүзеге асырып, орнықты экономикалық өсім мен әлеуметтік тұрақтылыққа қол жеткізіп отыр. Соңғы 40 жылдағы реформалар, әсіресе XXI ғасырда, елді бұрын-соңды болмаған биіктерге көтерді: аграрлық экономикадан — индустриялдыққа, еліктеуден — инновацияға, импортқа тәуелділіктен — технологиялық көшбасшылыққа. Бүгінде Қытай — әлемдегі екінші ірі экономика, ірі тұтыну нарықтарының бірі әрі жаһандық өндірістік және логистикалық тізбектердің негізгі қатысушысы. Қытай тұрақты басшылық, дәйекті саясат және әлемге ашықтықты үйлестіре отырып, орнықты дамудың тиімді үлгісін ұсынды.
Си Цзиньпин кездесу барысында шетелдік инвестициялар мен трансұлттық компаниялардың Қытайды жаңғыртудағы рөліне ерекше назар аударды. Оның айтуынша, Қытайдағы шетелдік бизнес — жай ғана экономикалық әріптес емес, ол — реформалардың белсенді қатысушысы, басқарудың озық тәжірибелерін, технологиялық жаңалықтар мен өзара тиімді ынтымақтастық құндылықтарын жеткізуші. Халықаралық бизнестің тарихи кезеңдердегі қолдауы Қытайға жаһандық тізбектерге тиімді кірігуге мүмкіндік берді, ал бизнеске — қарқынды дамып келе жатқан нарыққа қол жеткізуге жол ашты. Қытайдағы шетелдік бизнестің рөлі әлдеқашан тек экономикалық әріптестік шеңберінен шығып, саяси тұрақтылық пен технологиялық даму факторы ретінде танылды.
Жаһандық протекционизм, сауда тосқауылдары мен геосаяси шиеленістер күшейіп отырған қазіргі кезеңде Қытайдың ұстанымы сенімді әрі нақты көрініс табуда. Си Цзиньпин ашықтық есіктері одан әрі кеңірек ашылатынын, шетелдік инвестицияларды тарту саясаты жалғасып қана қоймай, күшейе түсетінін нақты айтты. Бұл орайда нарықтық, құқықтық және халықаралық бизнес ортасын қалыптастыруға ерекше көңіл бөлінуде. Бұл — нарыққа тең қолжетімділік, шетелдік компаниялардың құқықтарын қорғау, сауданы либерализациялау, экономиканың цифрлық және «жасыл» трансформациясын қамтиды. Осылайша, Қытай ашық саясатты ұлттық жүйелі стратегияға айналдырып, оны өзінің экономикалық болашағының тірегіне айналдыруда.
Қытай Халық Республикасының Төрағасы Қытайдың жай ғана тұтыну нарығы емес екенін ерекше атап өтті — бұл орта табысы бар халқының саны жағынан әлемдегі ең ірі ел, орасан зор өндірістік әлеуеті мен бірегей инфрақұрылымы бар мемлекет. Цифрландыру, экологиялық тұрақтылық және интеллектуалды өндіріс — жаңа қытай экономикасының үш тірегі болып табылады. Бұл факторлар Қытайды әлемдік технологиялық және индустриялық өзгерістердің эпицентріне айналдырып отыр. Осылайша, Қытай инвестиция үшін жай ғана жағдай жасап отырған жоқ — ол болашақтың экожүйесін қалыптастыруда, ал бұл жүйеге шетелдік капитал барынша тиімді кіріге алады.
Осы себепті де FedEx, Mercedes-Benz, Sanofi, HSBC, Hitachi, SK Hynix және Saudi Aramco сынды жетекші компаниялардың өкілдері Қытайдың ерекше инвестициялық тартымдылығын атап өтті. Олар Қытайдың орнықты өсімі, технологиялық жетістіктері мен жауапты мемлекеттік басқаруына тәнті екендерін білдірді. Бұған қоса, олар Қытайдағы қызметін тек жалғастырып қана қоймай, инвестицияларын тереңдете түсіп, елдің жаңғыру үдерісіне белсендірек қатысатындықтарын растады. Осылайша, Қытай тағы да өзіне инвестиция салуға болатын ғана емес, міндетті түрде инвестиция салу қажет ел екендігін дәлелдеді.
Кездесудің сыртқы саяси маңызы да айрықша. Си Цзиньпин шынайы көпжақтылық пен инклюзивті жаһандану қағидаттарына адал екендігін мәлімдеді. Қытай тұрақты халықаралық сауда жүйесін, еркін алмасуды және барлық елдердің жаһандық экономикалық архитектураны қалыптастыруға тең құқылы қатысуын қолдайды. Бұл үндеу әсіресе экономикалық оқшаулану үрдістері күшейіп тұрған қазіргі кезеңде өзекті.
Қытай өзін ашық жаһандық экономика мен көпжақты ынтымақтастықтың жүйелі қорғаушысы ретінде танытып келеді.
Осылайша, Бейжіңдегі кездесу жай ғана дипломатиялық қадам емес. Бұл — қуатты саяси-экономикалық белгі: Қытай ашықтық бағытын берік ұстанып отыр, халықаралық бизнеспен жаңа деңгейдегі ынтымақтастыққа дайын және ел ішіндегі даму үдерістерін жаһандық экономикалық прогрестің қозғаушы күшіне айналдыруға ұмтылуда. Өсіп келе жатқан белгісіздік пен жаһандық қауіп-қатерлер жағдайында Қытай болжамдылықты, өсім әлеуетін және әлемдік экономикаға терең интеграцияны ұсынады. Демек, Қытайға инвестиция салу — бұл жаһандық экономиканың тұрақтылығына, прогресіне және болашағына инвестиция салу деген сөз. Си Цзиньпин мен халықаралық бизнес өкілдерінің Бейжіңде өткен кездесуі — жай ғана дипломатиялық хаттама немесе шетелдік капиталға достық ниеттің символдық көрінісі емес. Бұл — бүкіл әлемге, әсіресе жаһандық фрагментация, геоэкономикалық текетірестер мен көпжақты сауда жүйесінің әлсіреуінен алаңдап отырған елдер мен компанияларға арналған мұқият ойластырылған саяси-экономикалық сигнал.
Қытай – жаһандық тұрақтылық пен өсімнің тірегі
Қытай жаһандық экономикалық өсімнің қозғаушы күші болуға барлық қажетті сипаттарға ие:
– орта табысы бар халқы ең көп мемлекет, – үздіксіз кеңейіп келе жатқан ішкі нарық,
– жоғары технологиялы өндірістік база,
– дамыған цифрлық инфрақұрылым,
– саяси және әлеуметтік тұрақтылық,
– жоғары деңгейде бекітілген ұзақмерзімді мемлекеттік стратегия.
Алайда ең маңыздысы — Қытай шетелдік инвестицияларды тек қабылдап қана қоймай, инвестор өз бизнесін қауіпсіз әрі тиімді жүргізе алатын институционалды жағдайлар жасайды. Тең құқықты құқықтық орта қалыптастыру, шетелдік кәсіпорындарды қолдау, зияткерлік меншікті қорғау тетіктерін жетілдіру, реттеуші нормалардың ашықтығын қамтамасыз ету – мұның бәрі Қытайдың өз экономикасы мен жаһандық тұрақтылықтың ұзақмерзімді мүдделерін негізге ала отырып, стратегиялық тұрғыда әрекет ететінін көрсетеді.
Қытайға инвестиция — бұл сапа мен болашаққа салынған инвестиция
«Қытайға инвестиция салу — бұл болашаққа инвестиция» деген тіркес енді жай метафора емес. Бұл – тұрақты табысқа, технологиялық серіктестікке және ұзақмерзімді өсімге ұмтылатын кез келген халықаралық бизнес үшін рационалды әрі стратегиялық тұрғыдан негізделген таңдау.
Біріншіден, Қытай экономикасын цифрлық трансформациядан бастап көміртексіздендіруге дейінгі болашақ сын-қатерлерге бейімдеуде. Яғни инвестициялар тек дәстүрлі секторларға ғана емес, жасанды интеллект, биотехнология, тұрақты энергетика, финтех, интеллектуалды өндіріс сияқты жаһандық корпорациялармен синергияны қамтамасыз ететін жаңа технологиялық көкжиектерге бағытталып отыр.
Екіншіден, Қытайды жаңғырту үдерісіне қатысу шетелдік компанияларға табыс әкеліп қана қоймай, тұтыну, технологиялар мен сервистер салаларында болашақ стандарттары қалыптасып жатқан ең серпінді нарықтардың біріне жол ашады. Бұл — жай ғана нарыққа шығу емес, бұл — болашақ экономикалық модельге қатысу.
Үшіншіден, әлемнің көптеген өңірлері бизнес үшін болжап болмайтын ортаға айналып жатқан тұста, Қытай институционалды және стратегиялық логикасын сақтап отыр. Ол «субсидияланған» жеңілдіктер емес, даму инфрақұрылымын — логистиканы, еңбек ресурстарын, ғылыми-техникалық кластерлерді, «Бір белдеу, бір жол» секілді бастамалар арқылы өңірлік интеграцияны ұсынады.
Қытайдың жаһандық экономикалық архитектураны қайта құрудағы рөлі
Бұрынғы экономикалық басқару институттары (мысалы, ДСҰ, G20) әлсіреп жатқан кезеңде, Қытай жаңа экономикалық тәртіптің негізгі ойыншыларының біріне айналып келеді. Оның көпжақтылықты ілгерілетуге, жаһандық өндірістік және логистикалық тізбектерді сақтап қалуға, ашық нарық пен еркін бәсекелестікті қолдауға деген ұмтылысы — жай ғана декларация емес. Бұл — Қытайдың ұлы держава ретінде өзіне саналы түрде қабылдап отырған геоэкономикалық жауапкершілігі.
Осы тұрғыда Қытайға инвестиция салуды таңдаған шетелдік бизнес тек пайда табушы емес, ол — жаһандық экономикалық өзара әрекеттестіктің жаңа архитектурасын бірлесіп құрушылардың бірі. Дәл осындай серіктестіктер өңірлер арасында жаңа көпірлер салып, ресурстарды технологиялармен біріктіріп, капитал, инновация мен мемлекеттік даму арасындағы тұрақты альянстарды қалыптастырады.
Бейжіңде өткен Қытай Төрағасының халықаралық бизнес өкілдерімен кездесуі – стратегиялық бағытты көрсеткен саяси сигнал болды. Қытай ашықтық қағидаттарына адал екенін, бизнеске сенімділік, институционалды қолдау және кең даму перспективаларын ұсынатынын көрсетті. Жаһандық бизнес ұзақмерзімді дамуға арналған қауіпсіз аймақтар іздеген тұста, Қытай тек мүмкіндіктер ғана емес — мән-мағына ұсынады: жаңа буындағы жаһандық экономиканың бір бөлігі болу, трансформацияның ортасында болу, тұрақты өсім формуласының бір бөлшегіне айналу. Қытайға инвестиция салу — бұл тек тұрақтылық пен пайдаға емес, бүкіл әлемдік экономиканың қалаулы болашағына инвестиция салу.
Қытайды зерттеу орталығы
